Co to jest ramadan?
Ramadan to dziewiąty miesiąc islamskiego kalendarza księżycowego i jeden z najświętszych okresów w islamie. W tym czasie wierni zachowują post zwany sawm, polegający na powstrzymywaniu się od jedzenia, picia, palenia i współżycia od świtu (fajr) do zachodu słońca (maghrib). Post ten jest jednym z pięciu filarów islamu – podstawowych zasad wiary, obok wyznania wiary (szahada), modlitwy (salat), jałmużny (zakat) i pielgrzymki do Mekki (hadżdż).
Ramadan ma głęboko duchowy wymiar: jego celem jest oczyszczenie serca i umysłu, rozwijanie cierpliwości, wdzięczności i empatii wobec potrzebujących oraz dążenie do osiągnięcia taqwa: uważnej, bogobojnej świadomości obecności Boga. W tym miesiącu muzułmanie częściej się modlą, czytają Koran i uczestniczą w wieczornych modlitwach taraweeh. Ramadan upamiętnia także moment, w którym prorok Mahomet otrzymał pierwsze objawienia świętej księgi podczas Laylat al-Qadr, zwanej „Nocą Potęgi”.
Każdy dzień postu rozpoczyna się posiłkiem suhoor spożywanym przed świtem, a kończy iftarem, czyli wspólnym przerwaniem postu po zachodzie słońca, tradycyjnie daktylami i wodą. Na zakończenie miesiąca wierni składają zakat al-fitr: jałmużnę dla potrzebujących, aby każdy mógł z radością uczestniczyć w nadchodzącym święcie Eid al-Fitr.
Kiedy jest ramadan w 2026 roku?
Ramadan nie ma stałej daty w kalendarzu gregoriańskim, ponieważ jego termin wyznacza kalendarz księżycowy, stosowany w świecie islamskim. Każdy nowy miesiąc rozpoczyna się wraz z pojawieniem się nowiu Księżyca, dlatego czas postu przesuwa się co roku o około 10–11 dni względem kalendarza słonecznego.
W 2026 roku ramadan ma rozpocząć się około 17 lutego i potrwać do 19 marca, choć dokładne daty mogą różnić się w zależności od obserwacji nieba w danym kraju. W islamie bowiem moment rozpoczęcia postu ogłasza się dopiero po potwierdzeniu nowiu przez lokalne władze religijne (muftich lub rady uczonych).
Ten ruchomy charakter sprawia, że ramadan może przypadać zarówno zimą, jak i latem, co znacząco wpływa na długość dnia i czas trwania postu – w krajach północnych, gdzie dni są dłuższe, post może trwać nawet do 18 godzin, podczas gdy w regionach równikowych pozostaje znacznie krótszy.
Kalendarz księżycowy
Kalendarz islamski, zwany hidżrą, liczy 12 miesięcy po 29 lub 30 dni. Jego początek datuje się od roku 622 naszej ery, kiedy prorok Mahomet wraz z uczniami opuścił Mekkę i udał się do Medyny – to wydarzenie znane jest jako hidżra. Ponieważ kalendarz ten jest krótszy od kalendarza słonecznego o około 11 dni, ramadan co roku przypada wcześniej.
W praktyce oznacza to, że w ciągu około 33 lat ramadan „przesuwa się” przez wszystkie pory roku. Dzięki temu muzułmanie na przestrzeni życia doświadczają postu w różnych warunkach – w upalnym lecie, w chłodnej zimie czy wiosną, kiedy dzień i noc są prawie równe.
W jakich krajach obchodzi się ramadan?
Ramadan obchodzony jest na całym świecie — wszędzie tam, gdzie żyją muzułmanie, niezależnie od narodowości czy kontynentu. Dla ponad 1,8 miliarda wiernych to czas, który łączy duchowość z codziennością, a tradycje mogą różnić się w zależności od kraju i kultury. W każdym miejscu jednak najważniejsza pozostaje idea postu, modlitwy i wspólnoty.
W krajach arabskich i muzułmańskich rytuały ramadanu przenikają całe życie społeczne. W ciągu dnia miasta cichną, a po zachodzie słońca ożywają, gdy ulice wypełniają się zapachem przypraw i dźwiękami modlitwy. Warto wiedzieć, że w wielu regionach obowiązują różne zwyczaje, choć wszystkie opierają się na tych samych zasadach duchowych.
Zjednoczone Emiraty Arabskie (Dubaj)
W czasie ramadanu Dubaj łączy duchowość z nowoczesnością, a po zachodzie słońca miasto ożywa setkami iftarów i wydarzeń kulturalnych.
Turcja
Ramadan (Ramazan) to czas wspólnoty i gościnności, w którym mieszkańcy spotykają się na wspólnych posiłkach i modlitwach.
Tunezja
Ramadan w Tunezji wypełniają rodzinne spotkania, tradycyjne potrawy i akcje charytatywne.
Egipt
Egipski ramadan rozświetlają kolorowe lampiony fanous, a wieczory spędza się przy modlitwach i świątecznych ucztach.
Maroko
W Maroku ramadan łączy duchowość z tradycją kulinarną, a wieczorne iftary stają się świętem rodzin i sąsiadów.
Oman
W Omanie ramadan ma wyjątkowo refleksyjny charakter i koncentruje się na modlitwie, rodzinie i solidarności społecznej.
Malediwy
Na Malediwach ramadan (Ramazan) wprowadza spokojniejszy rytm dnia, szczególnie poza resortami. Po zachodzie słońca lokalne wyspy ożywają wspólnymi posiłkami, a mieszkańcy celebrują tradycję w rodzinnej atmosferze. Turystów w resortach zwykle obowiązują minimalne ograniczenia, więc pobyt pozostaje komfortowy.
Indonezja (Bali / Jawa / Sumatra)
Największy muzułmański kraj świata — ramadan jest tu czasem duchowej odnowy, spotkań rodzinnych i wieczornych bazarów kulinarnych. Na Bali, gdzie dominuje hinduizm, obchody mają łagodniejszy charakter, ale w całym kraju wyczuwa się świąteczny nastrój.
Malezja
Wieczorne bazary „Ramadan Bazaar” oferują setki lokalnych dań, a miasta rozświetlają dekoracje i lampiony. To jedno z najlepszych miejsc, by doświadczyć różnorodności muzułmańskich tradycji w Azji.
Katar (Doha)
Podczas ramadanu Doha staje się centrum kultury i duchowości — organizowane są liczne eventy, muzea pracują w zmienionych godzinach, a luksusowe hotele serwują rozbudowane iftary i suhoory.
Zanzibar
Ramadan na Zanzibarze to czas spokoju, modlitwy i wspólnego świętowania po zachodzie słońca.
Jordania
Ramadan w Jordanii to czas gościnności i wspólnoty. Amman po zmroku ożywa, a tradycyjne potrawy i słodkości, takie jak qatayef, są nieodłączną częścią święta.
Ramadan – ile trwa?
Ramadan trwa 29 lub 30 dni, w zależności od obserwacji faz Księżyca. Jego długość nie jest więc z góry ustalona – każdy miesiąc w islamskim kalendarzu księżycowym rozpoczyna się wraz z pojawieniem się nowiu Księżyca, a kończy, gdy na niebie ukaże się nowy sierp. Z tego powodu w różnych krajach muzułmańskich daty rozpoczęcia i zakończenia ramadanu mogą się nieznacznie różnić – wszystko zależy od lokalnych obserwacji i decyzji władz religijnych.
W wymiarze duchowym te trzydzieści dni symbolizuje pełny cykl oczyszczenia – zarówno fizycznego, jak i duchowego. To okres, w którym wierni uczą się cierpliwości, wdzięczności i samokontroli, dążąc do osiągnięcia taqwa – świadomości obecności Boga w każdej chwili. Każdy dzień postu ma więc nie tylko znaczenie religijne, ale i psychologiczne: pomaga kształtować dyscyplinę, empatię oraz umiejętność wyrzeczenia się tego, co zbędne.
Ramadan kończy się wraz z pojawieniem się nowego księżyca, który wyznacza początek radosnego święta Eid al-Fitr, czyli Święta Przerwania Postu. Wówczas muzułmanie dziękują za duchową siłę, dzielą się jałmużną z potrzebującymi i wspólnie świętują zakończenie jednego z najważniejszych okresów w islamskim kalendarzu.
Zasady w ramadanie
Ramadan to nie tylko powstrzymanie się od jedzenia i picia – to przede wszystkim czas duchowego skupienia, samodyscypliny i modlitwy. Zasady obowiązujące w tym okresie mają na celu oczyszczenie duszy i wzmocnienie więzi z Bogiem. Muzułmanie w ciągu dnia unikają nie tylko pokarmu i napojów, ale także złych myśli, kłótni, obmowy czy zachowań sprzecznych z duchem islamu.
Post ma charakter zarówno fizyczny, jak i duchowy – to praktyka, która uczy pokory, wdzięczności oraz empatii wobec tych, którzy na co dzień doświadczają głodu. Ramadan to czas, w którym życie zwalnia, a jego rytm wyznacza modlitwa i refleksja.
Rytm dnia podczas ramadanu
Każdy dzień ramadanu ma swój ustalony rytm. Zanim wzejdzie słońce, wierni spożywają suhoor – lekki posiłek, który daje siłę na cały dzień postu. Następnie aż do zachodu słońca obowiązuje całkowite powstrzymanie się od jedzenia i picia. Gdy tylko muezin ogłosi modlitwę maghrib, rozpoczyna się iftar, czyli przerwanie postu – tradycyjnie daktylami i wodą, zgodnie z przykładem proroka Mahometa.
Po wieczornym posiłku muzułmanie uczestniczą w modlitwach taraweeh, które odbywają się w meczetach. Noc staje się czasem modlitwy, spotkań i wdzięczności, a w ostatnich dziesięciu dniach ramadanu wielu wiernych intensyfikuje praktyki duchowe, poszukując błogosławieństwa Laylat al-Qadr, „Nocy Potęgi”.
Kto przestrzega postu podczas ramadanu
Post w ramadanie jest obowiązkiem każdego dorosłego, zdrowego muzułmanina, który osiągnął wiek dojrzałości religijnej. Islam jednak przewiduje wyjątki – z postu mogą być zwolnione osoby chore, kobiety w ciąży lub karmiące, podróżni oraz osoby starsze, dla których post mógłby stanowić zagrożenie dla zdrowia.
Zamiast postu mogą oni przekazać fidję – dar pieniężny lub posiłek dla potrzebujących. W islamie liczy się nie tylko przestrzeganie reguł, ale również intencja (nijja): każdy post powinien być podejmowany z czystym sercem, w duchu wiary i oddania
Jak ramadan wpływa na codzienne życie
Ramadan zmienia rytm życia w krajach muzułmańskich. W ciągu dnia ulice pustoszeją, biura i sklepy pracują krócej, a życie towarzyskie koncentruje się po zmroku. W wielu domach przygotowania do iftaru stają się centralnym punktem dnia, a wspólne posiłki z rodziną i sąsiadami wzmacniają więzi społeczne.
To także czas intensywniejszej modlitwy i refleksji – muzułmanie częściej czytają Koran, uczestniczą w spotkaniach religijnych i wspierają akcje charytatywne. Dla wielu wiernych ramadan staje się momentem przewartościowania życia: rezygnacji z nadmiaru, skupienia na duchowości i potrzebach innych.
Ramadan – wyrażenia, które warto znać
Podczas ramadanu w krajach muzułmańskich często słychać serdeczne pozdrowienia, którymi wierni obdarzają się nawzajem po rozpoczęciu lub w trakcie postu. Znajomość tych zwrotów to nie tylko przejaw grzeczności, lecz także okazanie szacunku dla lokalnej kultury i religii.
Najczęściej używane wyrażenia to:
- Ramadan Mubarak (رمضان مبارك) – oznacza „błogosławionego ramadanu”. To życzenie spokoju, duchowej siły i pomyślności w czasie postu. Używa się go na początku ramadanu, podobnie jak w języku polskim mówimy „Wesołych Świąt”.
- Ramadan Kareem (رمضان كريم), często zapisywane także jako Ramadan Karim – dosłownie znaczy „hojny ramadan”. To wyraz życzenia, aby ten święty miesiąc był czasem obfitości dobra, szczodrości i duchowego bogactwa.
Oba zwroty są stosowane powszechnie i mają pozytywny, ciepły wydźwięk. W świecie arabskim często odpowiada się na nie słowami Allahu akram – „Niech Bóg będzie jeszcze bardziej szczodry wobec ciebie”.
Znajomość tych wyrażeń to gest kulturowej wrażliwości, który pozwala turystom czy osobom odwiedzającym kraje muzułmańskie zrozumieć, jak ogromne znaczenie ma dla wiernych duchowa wspólnota w czasie ramadanu.
Zasady dla turystów podczas ramadanu
Podróżowanie do krajów muzułmańskich w czasie ramadanu może być wyjątkowym doświadczeniem, pod warunkiem, że zachowa się szacunek dla miejscowych zwyczajów i zasad religijnych. Choć goście nie są zobowiązani do przestrzegania postu, powinni dostosować swoje zachowanie do nastroju tego świętego miesiąca.
W ciągu dnia, od świtu do zachodu słońca, należy unikać jedzenia, picia i palenia w miejscach publicznych – nawet w upalne dni. W wielu krajach, takich jak Zjednoczone Emiraty Arabskie, Oman czy Tunezja, spożywanie posiłków lub napojów w przestrzeni publicznej może być nie tylko źle widziane, ale też formalnie zabronione. W restauracjach często montowane są zasłony lub wydzielane strefy, w których turyści mogą dyskretnie zjeść posiłek.
Warto również pamiętać o stosownym ubiorze – ramadan to czas skupienia i skromności, dlatego zarówno kobiety, jak i mężczyźni powinni zakrywać ramiona i kolana. W miejscach modlitwy obowiązuje dodatkowo zasada zakrywania głowy (w przypadku kobiet) i zdejmowania obuwia.
Choć w ciągu dnia tempo życia zwalnia, po zachodzie słońca atmosfera całkowicie się zmienia. Miasta ożywają, ulice wypełniają się zapachem potraw i dźwiękiem modlitw, a restauracje otwierają się na wspólne uczty iftarowe. Dla turystów to doskonała okazja, by poznać lokalną kuchnię, uczestniczyć w spotkaniach i doświadczyć prawdziwego ducha wspólnoty.
Zachowanie szacunku, spokoju i otwartości w tym czasie to najlepszy sposób, by pokazać zrozumienie dla wartości, jakie niesie ramadan – duchowej refleksji, empatii i solidarności.
Kiedy kończy się ramadan? Święto Eid al-Fitr
Ramadan kończy się, gdy na niebie pojawi się nowy księżyc – sygnał rozpoczęcia kolejnego miesiąca islamskiego, szawwāl. To właśnie wtedy wierni na całym świecie obchodzą Eid al-Fitr (ʿId al-Fiṭr), czyli Święto Przerwania Postu.
To jedno z dwóch najważniejszych świąt w islamie (obok Eid al-Adha) i moment głębokiej radości po trzydziestu dniach postu, modlitwy i duchowej pracy nad sobą.
Dzień święta rozpoczyna się specjalną modlitwą salat al-Eid, odprawianą w meczetach lub na otwartych placach. Wierni zakładają odświętne ubrania, odwiedzają krewnych i sąsiadów, a dzieci otrzymują drobne upominki lub słodycze.
Wcześniej, zanim rozpoczną się uroczystości, każdy muzułmanin zobowiązany jest do złożenia jałmużny zakat al-fitr – daru dla potrzebujących, który symbolizuje wdzięczność za zakończony post i ma zapewnić wszystkim możliwość radosnego świętowania.
Eid al-Fitr to czas wspólnoty, wdzięczności i pojednania. W wielu krajach święto trwa kilka dni i ma nie tylko wymiar religijny, lecz także społeczny – to moment, w którym zacierają się różnice, a wspólna radość staje się wyrazem solidarności i pokoju.
Ramadan – podsumowanie
Ramadan to święty miesiąc postu, modlitwy i refleksji, który stanowi jeden z filarów islamu. Trwa 29–30 dni i kończy się radosnym świętem Eid al-Fitr, będącym symbolem odnowy duchowej i wspólnoty.
Dla muzułmanów na całym świecie to czas głębokiego skupienia i wdzięczności, a dla podróżnych – okazja, by zobaczyć codzienne życie w zupełnie nowym rytmie: rytmie modlitwy, ciszy i wspólnego posiłku po zachodzie słońca.
Zrozumienie znaczenia ramadanu pozwala lepiej pojąć kulturę i duchowość krajów muzułmańskich – od Dubaju po Maroko, od Egiptu po Zanzibar – i uczy, że wyrzeczenie może być źródłem pokoju, wdzięczności i prawdziwego bogactwa duchowego.
